Τι είναι η ενσυναίσθηση ;
Ο όρος γενικά είναι δύσκολος να κατανοηθεί και μπορεί εύκολα να συγχέεται με τον όρο «συμπόνια». Ενσυναίσθηση λοιπόν είναι εκείνη η ικανότητα του να κατανοείς τα συναισθήματα και τις σκέψεις των άλλων. Με λίγα λόγια να μπορείς να «μπεις» στην θέση του Άλλου, να τον νιώσεις, να ταυτιστείς συναισθηματικά με την ψυχική κατάσταση που βιώνει.
Δεν βρίσκεται μέσα μας έμφυτη αλλά είναι δεξιότητα που καλλιεργείται και μπορεί να μας κάνει να επικοινωνούμε καλύτερα, να κατανοούμε τους ανθρώπους και τις προθέσεις τους αποτελεσματικότερα, να διατηρούμε ουσιαστικές σχέσεις αλλά και να προστατευόμαστε από κινδύνους.
Ποιά είναι τα στάδια της ενσυναίσθησης ;
Σύμφωνα με τον Ψυχολόγο Hoffman, η ενσυναίσθηση έχει τέσσερα στάδια.
- Το πρώτο στάδιο λέγεται συναισθηματική μετάδοση . Το παιδί δεν είναι ακόμα σε θέση να ξεχωρίσει τα συναισθήματά του, «απορροφάει» την ένταση και ταυτίζεται μη λειτουργικά με το συναίσθημα του άλλου. Για αυτό και παρατηρούμε ότι όταν ένα μικρό παιδί δει ένα άλλο παιδί να κλαίει ή να γελάει θα κάνει το ίδιο. Σε αυτή τη φάση λοιπόν δεν μπαίνει στη θέση του άλλου αλλά συναισθηματικά και νοητικά, αλλά γίνεται για μια στιγμή ο άλλος!
- Στην ηλικία των 2 ετών παρόλο που ακόμα υπερισχύει το εγωκεντρικό βίωμα της ζωής, το παιδί αρχίζει να ξεχωρίζει τον εαυτό του από άλλα άτομα. Επομένως κατανοεί σιγά σιγά ότι το συναίσθημά του μπορεί να διαφέρει από ό,τι βιώνει ο Άλλος.
- Στην ηλικία των 3 ετών ξεκινάει το στοιχείο της προσφοράς, το παιδί δηλαδή αρχίζει να συνειδητοποιεί ξεκάθαρα πλέον ότι τα συναισθήματά του διαφέρουν από τα συναισθήματα των άλλων και αρχίζει να καταλαβαίνει τις ανάγκες των γύρω του προσπαθώντας να τις ικανοποιήσει.
- Στην μέση παιδική ηλικία το παιδί καταλαβαίνει πλήρως ότι τα συναισθήματα είναι μοναδικά στο κάθε άτομο.
Τα στάδια αυτά προφανώς ποικίλουν ως προς το χρόνο κατάκτησής τους από τα παιδιά και δεδομένου ότι τα παιδιά διανύουν υγιώς την πορεία της ανάπτυξής τους.
Πώς μπορεί ένας γονέας να βοηθήσει το παιδί του να αναπτύξει την ενσυναίσθηση;
- Έπαινος και επιβράβευση για τις ευγενικές πράξεις των παιδιών, να μην τις θεωρούμε δεδομένες
- Ο γονέας πρωτίστως πρέπει να αποτελεί παράδειγμα και πρότυπο προς μίμηση.
- Συχνές συζητήσεις με τα παιδιά για τα συναισθήματα των άλλων με σκοπό να κατανοήσουν τις διαφορετικές οπτικές, τις προθέσεις και τα υποκειμενικά βιώματα διαφόρων ανθρώπων.
- Παιχνίδια ρόλων και δραματοποίηση για την διδασκαλία της ενσυναίσθησης. Διασκέδαση και ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών μέσα από θέατρο, μιμήσεις, και άλλες μορφές τέχνης.
- Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του παιδιού, ώστε να μην το «τυφλώνει» το πείσμα, ο εγωισμός και η ντροπή στις συναναστροφές του. Ένα παιδί με γερή αυτοεκτίμηση μπορεί να σκεφτεί καθαρά και να αντιληφθεί και να νιώσει τον άλλον αυθεντικά, κατ επέκταση και να δράσει σωστά.
- Υψίστης σημασίας θεωρούμε την συνεχή καθοδήγηση του παιδιού στο να αποδέχεται και να μην κρίνει τους άλλους. Ωθούμε τα παιδιά να υπερασπίζονται τα όριά τους και τις αξίες τους, κατανοώντας όμως την συναισθηματική κατάσταση του άλλου.
Πόσο σημαντική είναι αυτή η δεξιότητα για τα παιδιά;
Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς από πολύ νωρίς στην παιδική ηλικία να καλλιεργήσουν με τους παραπάνω τρόπους την ενσυναίσθηση καθώς μέσω αυτής τα παιδιά αναπτύσσουν ασφαλείς και ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις. Χάριν σε αυτή την δεξιότητα το παιδί αναγνωρίζει και μαθαίνει πως να διαχειρίζεται τα δικά του συναισθήματα με αποτέλεσμα αυτό να προάγει την ψυχική του υγεία. Ακόμα, μαθαίνουν να βάζουν τα όρια τους και να σέβονται και τα όρια των υπολοίπων βλέποντας και κατανοώντας τα πράγματα με την άλλη οπτική γωνία. Είναι ένα εφόδιο το οποίο βοηθάει το παιδί να ανταπεξέλθει σε πολλά κοινωνικά περιβάλλοντα με επιτυχία (τόσο στο σχολείο όσο και στις εξωσχολικές δραστηριότητες). Τέλος μεγαλώνοντας το παιδί σε μια σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία καλλιεργώντας αυτή την ικανότητα τον βοηθάει να δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς που βασίζονται στην εμπιστοσύνη, τον αλτρουισμό , την αλληλεγγύη και την συνεργασία, στοιχεία που θα τον συνοδεύουν σε όλη την ενήλικη ζωή του.
Συνοψίζοντας , είναι φανερό ότι το οικογενειακό περιβάλλον διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην πρώιμη παιδική ηλικία για την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, δίνοντας στο παιδί δυνατό εφόδιο να μεταβεί σε όλα τα πλαίσια (σχολικό, επαγγελματικό , φιλικό) με αυτοπεποίθηση και να μπορέσει πέρα από το να κατανοήσει τα συναισθήματα του συνανθρώπου του , να μπορέσει να προσφέρει και να υποστηρίξει απλόχερα όταν υπάρχει η ανάγκη.
Στο κέντρο Προνόηση έμπειροι ψυχολόγοι μπορούν να βοηθήσουν παιδιά και γονείς να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση και τη συναισθηματική τους νοημοσύνη.
Προτείνουμε:
Βίντεο για την ενσυναίσθηση
