ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ:
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΠΟΙΑ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ

Τι είναι το Bullying (εκφοβισμός);

Bullying (εκφοβισμός) αποτελεί η επιθετική συμπεριφορά – σωματική, λεκτική, ψυχολογική
ή και κοινωνική, η οποία εκδηλώνεται με σκοπό και πρόθεση από ένα άτομο ή ομάδα
ατόμων. Προκαλείται εμπρόθετα, απρόκλητα και με μεγάλη συχνότητα σε ένα περιβάλλον,
όπως στο σχολείο ή στον εργασιακό χώρο, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει κάνει την εμφάνισή
του και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Απώτερος σκοπός της είναι η πρόκληση σωματικής
και ψυχικής βλάβης στο άτομο (ή ομάδα ατόμων) που την υφίσταται και κυρίως η αίσθηση
ελέγχου και ηγεσίας επί του ατόμου.
Σωματικός εκφοβισμός είναι κάθε είδους σωματικός πόνος όπως τα χτυπήματα και τα
σπρωξίματα, ενώ λεκτικός εκφοβισμός είναι η συνεχής κοροϊδία, οι προσβολές, τα
υποτιμητικά σχόλια κτλ.
Επιπρόσθετα, ο κοινωνικός εκφοβισμός είναι κάθε είδους βλάβη της κοινωνικής υπόστασης
του ατόμου όπως η διάδοση φημών, η απομόνωση από την ομάδα κλπ. Επίσης υπάρχει ο
εκφοβισμός μέσω διαδικτύου, ο οποίος διακρίνεται κυρίως με τη μορφή απειλητικών και
προσβλητικών μηνυμάτων ή έκθεση προσωπικού υλικού (όπως λ.χ. φωτογραφίες και
μηνύματα).

Καμία έκφανση του bullying δεν αποτελεί φυσιολογική συμπεριφορά.
Συγκεκριμένα, το φαινόμενο αυτό παρουσιάζεται ιδιαίτερα έντονο στο πλαίσιο του σχολικού
περιβάλλοντος. Bullying στο σχολείο, ενδοσχολική βία ή σχολικός εκφοβισμός: και οι
τρεις αυτές έννοιες έχουν ταυτόσημη σημασία και αφορά μια δυσάρεστη και στρεσογόνα
κατάσταση για τον αποδέκτη αλλά και τον περίγυρό του. Είτε έχουμε τον ρόλο του γονέα είτε
του εκπαιδευτικού, χρειάζεται να είμαστε σε εγρήγορση και κυρίως ενημερωμένοι για να
αντιμετωπίζουμε περιστατικά bullying που αφορούν τα παιδιά ή τους μαθητές μας. Για να
γίνει αυτό σωστά και αποτελεσματικά, το πρώτο βήμα είναι η σωστή ενημέρωση σχετικά με
το τι είναι το bullying στο σχολικό χώρο, τις διάφορες εκφάνσεις του προβλήματος, καθώς
και αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης.
Στην περίπτωση του σχολικού εκφοβισμού, ο μαθητής που εκφοβίζεται, εκτίθεται
επανειλημμένα και για αρκετό χρονικό διάστημα σε αρνητικές πράξεις άλλου ή άλλων
μαθητών, οι οποίες εκδηλώνονται υπό την μορφή βίαιης ή επιθετικής συμπεριφοράς. Τα δύο
κύρια χαρακτηριστικά του σχολικού εκφοβισμού είναι η επαναληψιμότητα του
φαινομένου και η ανισορροπία δύναμης μεταξύ θύτη και θύματος

Ποια είναι όμως τα πρώτα σημάδια αναγνώρισης στο παιδί που βιώνει εκφοβισμό;
Τα προειδοποιητικά σημάδια για ένα παιδί ή έφηβο που βιώνει σχολικό εκφοβισμό
εκδηλώνονται συμπεριφορικά, ψυχοσωματικά και συναισθηματικά.

Το παιδί παρουσιάζει εμφανείς αλλαγές στην διάθεση του, αποσύρεται από τον κοινωνικό
του περίγυρο και τα ενδιαφέροντα του, αποκτά μια πιο επιθετική συμπεριφορά,
ευερεθιστότητα. Επίσης πολύ πιθανό είναι να εκδηλώσει διαταραχές στον ύπνο και στη
διατροφή του.
Επιπρόσθετα, σχετικά με τον εκφοβισμό σημάδια συνήθως είναι η επιδείνωση των σχολικών
επιδόσεων του παιδιού, οι αδικαιολόγητες και επαναλαμβανόμενες απουσίες λόγω άρνησης
και αποφυγής του χώρου του σχολείου, καθώς και οι ανεξήγητοι τραυματισμοί και μελανιές
στο σώμα και το πρόσωπο.

Το school bullying δείχνει να μειώνεται, όσο η ηλικία του παιδιού μεγαλώνει.
Όσον αφορά τις μορφές bullying, το σωματικό bullying μειώνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει,
αντιθέτως το κοινωνικό, συναισθηματικό, λεκτικό και ηλεκτρονικό παρατηρούμε ότι
αυξάνεται σε συχνότητα και ένταση στην προεφηβεία και εφηβεία με κορύφωση στις ηλικίες
11-15 χρονών.

Τι μπορεί να κάνει ο μαθητής για να αντιμετωπίσει κάποιον που τον εκφοβίζει;

● Να μιλήσει ανοιχτά, να μην το κρατήσει μυστικό!
Ας το πει σε όποιον ενήλικα εμπιστεύεται και να ζητήσει τη βοήθειά του. Μπορεί να
είναι ο γονιός του, ένας δάσκαλος του, ο διευθυντής του σχολείου, ο προπονητής του,
οποιοσδήποτε.

● Όταν δέχεται τέτοια συμπεριφορά, να μείνει ψύχραιμος.
Καλό είναι να επιδιώξει να μη δείξει θυμό ή φόβο. Τα άτομα που ασκούν εκφοβισμό
αποζητούν την αντίδρασή του θύματος. Τους αρέσει να βλέπουν ότι αναστατώνουν
το θύμα. Αν δεν αντιδράει κανείς όπως επιδιώκουν, πιθανότατα να βαρεθούν και να
σταματήσουν.
● Να αγνοήσει όσο μπορεί αυτούς που τον εκφοβίζουν.
Με αυτόν τον τρόπο το παιδί μπορεί να αποδυναμώσει όσους το εκφοβίζουν και τους
κάνει να νομίζουν ότι δεν το επηρεάζουν με κανένα τρόπο.
● Να γίνει μέλος σε μια ομάδα.
Έτσι θα κάνει νέους φίλους, θα έχει κοινωνική υποστήριξη και θα έχει την αίσθηση
του “ανήκειν”.
● Να μην αντεπιτίθεται σε καμία περίπτωση!

Η αντίδραση της αντεπίθεσης κάνει τα πράγματα χειρότερα τις περισσότερες φορές,
γιατί ανατροφοδοτεί τα άτομα που ασκούν τον εκφοβισμό να συνεχίσουν και ο
κύκλος της βίας δεν σταματάει, παρά μόνο τρέφεται η εκδίκηση και από τις δύο
πλευρές. Το παιδί που δέχεται εκφοβισμό θα πρέπει να αποφύγει την αντίδραση αυτή
και να απευθυνθεί σε έναν ενήλικα που θα μπορέσει να το στηρίξει με τρόπο που θα
έχει θετικό αποτέλεσμα.

Τι μπορεί να κάνει ο γονιός στην περίπτωση που το παιδί του βιώνει bullying;
Εάν διαπιστώσετε ότι το παιδί σας έχει πέσει θύμα bullying, είναι αναγκαίο να
διατηρήσετε την ψυχραιμία σας και να μην του μεταδώσετε περισσότερη
αναστάτωση από αυτήν που ήδη πιθανόν να έχει.
Ξεκινήστε μία ανοιχτή συζήτηση για το θέμα του bullying, εξηγήστε του τι σημαίνει
με παραδείγματα και ρωτήστε το αν του έχει συμβεί ποτέ κάτι ανάλογο.
Καθησυχάστε το λέγοντάς του ότι δεν είναι δικό του λάθος και ότι έκανε την πιο
σωστή κίνηση που σας μίλησε.

Επενδύστε στην σχέση σας και στην φροντίδα του, διότι θα το έχει ανάγκη προκειμένου να
αισθανθεί ασφαλές και αγαπητό. Προσφέρετέ του σταθερότητα και περάστε ποιοτικό χρόνο
μαζί του.

Βέβαια, εάν το φαινόμενο αυτό λαμβάνει τόπο στο χώρο του σχολείο, οφείλετε να
μιλήσετε στην διεύθυνση του σχολείου και στους δασκάλους του για να είναι
ενήμεροι.

Απαιτήστε την ανταπόκρισή τους και ρωτήστε τους τι μέτρα σκοπεύουν να λάβουν
για να διευθετήσουν το θέμα. Φυσικά, ιδανικό θα ήταν να ζητήσετε και νέα
συνάντηση ανασκόπησης σε μερικές εβδομάδες από την ημέρα της ενημέρωσης.

Μην παραλείψετε να αφιερώσετε χρόνο σε δραστηριότητες ενδυνάμωσης των
κοινωνικών δεξιοτήτων του παιδιού, διότι παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση και
ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες είναι ικανά να διαχειριστούν περιστατικά
bullying πιο αποτελεσματικά.

Η εξάσκηση μέσα από role play, παιχνίδια με κούκλες ή κουκλοθέατρο, ζωγραφική, υποθετικά ή ρεαλιστικά σενάρια, και διάφοροι τέτοιοι δημιουργικοί τρόποι βοηθούν το παιδί να έχει κάποια σενάρια στο μυαλό του και να νιώθει πως έχει τον έλεγχο της κατάστασης, αλλά και την σιγουριά να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να ζητήσει βοήθεια εφόσον την χρειαστεί.

Παρόλα αυτά, μην αισθανθείτε ότι πρέπει να το αντιμετωπίσετε μόνοι σας, εάν αυτή
η διαδικασία σας δυσκολεύει ως προς τον τρόπο διαχείρισης και αντιμετώπισης. Σε
μια τέτοια περίπτωση, η ιδανική λύση την οποία μπορείτε να επιλέξετε είναι η
παροχή βοήθειας από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος διαθέτει όλα τα
κατάλληλα και αποτελεσματικά εφόδια για να σας καθοδηγήσει και να
«απεγκλωβίσει» το παιδί από την δυσάρεστη αυτή κατάσταση που βιώνει.

Φωτο : unsplash